Το ζήτημα του εορτασμού του Ίλιντεν στο Prokhor Pchinsky για πολλά χρόνια ήταν εμπόδιο στις σχέσεις μεταξύ Србија и Μακεδόνια και λειτούργησε ως ένα είδος ετήσιας υπενθύμισης της σημασίας των διαεκκλησιαστικών σχέσεων στην εξωτερική πολιτική. Η παρουσία του υπουργού Εξωτερικών της Σερβίας Νίκολα Σελάκοβιτς ως οικοδεσπότης του εορτασμού και οι δηλώσεις του Prohor Pczynski σηματοδοτούν ότι ο Aleksandar Vucic θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί την αναγνώριση του αυτοκεφάλου του ΜΟΚ-ΟΑ ως πρόσθετο πλεονέκτημα που υποστηρίζει την ενίσχυση της σερβικής εξωτερικής πολιτικής στην περιοχή και την πρωτοβουλία «Ανοιχτά Βαλκάνια» - λέει Andreja Bogdanovski, Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μπάκιγχαμ, Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ερευνά τα αυτοκεφαλικά κινήματα στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια.

Για Ελεύθερος Τύπος Ο Bogdanovski επισημαίνει ότι από τη σημερινή σκοπιά και υπό το πρίσμα των νέων εκκλησιαστικών αλλαγών, η επίσκεψη του Prohor Pczinski το 2004 από την αντιπροσωπεία της πΓΔΜ με επικεφαλής τον τότε Πρόεδρο Branko Crvenkovski είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα για ανάλυση. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τον ίδιο, η επίσκεψη σήκωσε μεγάλη σκόνη σε μεγάλο μέρος του μακεδονικού κοινού ακριβώς λόγω της απροσδόκητης εμφάνισης του επισκόπου Jovan (Vranishkovski), ο οποίος τότε ήταν Μητροπολίτης και Έξαρχος της SOC στη Μακεδονία.

- Μια τέτοια τροπή των γεγονότων ανησύχησε το μακεδονικό κοινό καθώς και το ίδιο το MOC. Οι επικρίσεις που κυκλοφορούσαν εκείνη τη στιγμή στον δημόσιο χώρο ήταν προς την κατεύθυνση ότι η παρουσία του Jovan στη γιορτή δίπλα στη σύνοδο κορυφής του Μακεδονικού κράτους νομιμοποιεί τις ενέργειες της ΠΟΑ και άρα τις δραστηριότητες της SOC στη Μακεδονία - λέει ο Bogdanovski.

Σύμφωνα με τον ίδιο, μετά την τότε επίσκεψη του αρχηγού του κράτους της πΓΔΜ, Prohor Pchinski, το θέμα του εορτασμού του Ίλιντεν στο μοναστήρι περιορίστηκε σε ένα θέμα ταμπού λόγω των εξαιρετικά ψυχρών σχέσεων μεταξύ SOC και MOC-OA.

- Για χρόνια, η Σερβική Εκκλησία προϋπέθετε τον εορτασμό με απαιτήσεις σχετικά με την εγγραφή της Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής της Οχρίδας και τον τερματισμό της κρατικής δίωξης αυτής της θρησκευτικής κοινότητας. Το 2007, ο τότε πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι χαρακτήρισε το αίτημα για άδεια από τις σερβικές αρχές για να τιμήσουν το Ίλιντεν ως «επαιτεία» και μια αναξιοπρεπή πρακτική που αποτελεί ντροπή λόγω της αβεβαιότητας για το εάν η SOC θα λυπηθεί και θα δώσει τη συγκατάθεσή της ή όχι - σημεία έξω ο Μπογκντανόφσκι.

Σύμφωνα με τον αναλυτή, ο φετινός εορτασμός της 2ας Αυγούστου, με φαινομενικά παρόμοια διάταξη ηθοποιών, έγινε σε εντελώς διαφορετικό εκκλησιαστικό-πολιτικό σκηνικό, κυρίως λόγω της αναγνώρισης του αυτοκεφαλίου του ΜΟΚ από τη ΣΟΚ.

- Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξομάλυνση των εκκλησιαστικών σχέσεων μεταξύ της SOC και της MOC-OA διαχέεται σταδιακά στην πολιτική σφαίρα και ο προφανώς ομαλός εορτασμός της αντιπροσωπείας εκκλησίας-κράτους της ΠΓΔΜ στο Prohor Pcinski θα πρέπει να αναλυθεί προς αυτή την κατεύθυνση. . Τους τελευταίους μήνες, γίναμε μάρτυρες πώς οι ιστορικές αποφάσεις που ελήφθησαν τον Μάιο του τρέχοντος έτους από τη SOC και το Οικουμενικό Πατριαρχείο σχετικά με το κανονικό καθεστώς του MOC-OA συμβάλλουν στην εξομάλυνση των εκκλησιαστικών σχέσεων μεταξύ του MOC-OA και των γειτονικών τοπικών εκκλησιών. Οι κοινές συναθροίσεις εκπροσώπων του MOC-OA τους τελευταίους δύο μήνες σε Ελλάδα, Σερβία και Κοσσυφοπέδιο (και αντίστροφα) αυξάνονται σε ένταση και θα πρέπει να γίνουν πρακτική, που είναι στην πραγματικότητα η ουσία της κοινωνίας στην Ορθοδοξία - καταλήγει ο Bogdanovski.