Λίγες ημέρες πριν από τη νέα κλιμάκωση της βίας στο Κοσσυφοπέδιο, ο πολιτικός αναλυτής Agon Maliqi προειδοποίησε ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί σύντομα και ότι θα ήταν «ακριβώς αυτό που θα ήθελε να δει η Ρωσία, ελπίζοντας να αποσπάσει την προσοχή της Δύσης από την Ουκρανία». Θεωρεί ότι η αύξηση των εντάσεων είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα της «σερβοκεντρικής πολιτικής της Δύσης».

Στην αρχή της ανάλυσης για το νεοϊδρυθέν «Παρατηρητήριο για τα Δυτικά Βαλκάνια» του αμερικανικού ινστιτούτου «New Lines», ο Maliqi θυμάται μια σειρά από περιστατικά που συνέβησαν πρόσφατα μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας, συμπεριλαμβανομένης της επίθεσης από διαδηλωτές σε ειρηνευτικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ στο Zvečan. μετά τις ταραγμένες εκλογές στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο. Τα κλιμακούμενα επεισόδια ήρθαν μόλις μήνες αφότου η κυβέρνηση και η αστυνομία του Κοσσυφοπεδίου συμμετείχαν σε άλλη μια μάχη με Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου στο βορρά για πινακίδες κυκλοφορίας και έγγραφα ταυτότητας.

Ένα ερώτημα που προέκυψε από αυτά τα επεισόδια είναι: Ποιος ελέγχει το βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου; Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα μπορεί να είναι το κλειδί για την επίλυση της μακροπρόθεσμης διαμάχης μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας - και γενικά για την ασφάλεια στα Βαλκάνια», λέει ο Maliqi.

Εξηγεί ότι οι τέσσερις δήμοι του βόρειου Κοσσυφοπεδίου συνδέονται εδαφικά με τη Σερβία μέσω λοφώδους εδάφους που δύσκολα μπορεί να ελέγξει η κυβέρνηση στην Πρίστινα και η οποία είναι "κατάλληλη για λαθρεμπόριο, συμπεριλαμβανομένων όπλων". Η πλειοψηφία των Σέρβων που ζουν σε αυτούς τους δήμους είναι, όπως αναφέρει, πολύ εχθρικοί απέναντι στην ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου και των θεσμών του. Σύμφωνα με τον ίδιο, το 1999, όταν ο ηττημένος γιουγκοσλαβικός στρατός υποχωρούσε από το Κοσσυφοπέδιο μαζί με πολλούς Σέρβους αμάχους σε φυγή, το ΝΑΤΟ έβαλε μπλόκο στη γέφυρα που χώριζε τη βόρεια πόλη Μιτρόβιτσα από το υπόλοιπο Κοσσυφοπέδιο.

Για σχεδόν δύο δεκαετίες, ακόμη και μετά την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου το 2008 και καθώς οι Σέρβοι που ζούσαν σε άλλα μέρη του Κοσσυφοπεδίου ενσωματώθηκαν σταδιακά στις θεσμικές του δομές, ο βορράς παρέμεινε ένας κόσμος από μόνος του, γράφει.

Γύρω στο 2015, ξεκίνησε μια σταδιακή διαδικασία επίσημης ολοκλήρωσης μέσω του διαλόγου με τη μεσολάβηση της ΕΕ μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας, και το 2017, οι παράλληλες σερβικές δικαστικές και αστυνομικές δομές ενσωματώθηκαν στο σύστημα του Κοσσυφοπεδίου. Επισημαίνει ότι για χρόνια οι διεθνείς οργανισμοί περιέγραψαν τον βορρά ως "εστία οργανωμένου εγκλήματος" ή "τοπική ιδιοκτησία λίγων ατόμων", που φέρεται να συνδέονται με την κυβέρνηση στο Βελιγράδι.

Ο Maliqi λέει ότι όλα κατέβηκαν τον Νοέμβριο του 2022, όταν οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου στο βορρά εγκατέλειψαν όλους τους θεσμούς του Κοσσυφοπεδίου, συμπεριλαμβανομένης της αστυνομίας και των δικαστηρίων.

Η απάντηση στο ερώτημα ποιος ελέγχει τον βορρά μέχρι στιγμής φαίνεται να είναι: κανείς και όλοι ταυτόχρονα. Εξ ου και το χάος και η βία, ενώ τα κόμματα διαπερνούν τα σύνορα και τα όπλα φαίνεται να είναι εύκολα διαθέσιμα», καταλήγει ο Μαλίκι.

Στην ανάλυση, που δημοσιεύτηκε λίγες μέρες πριν από το σημερινό περιστατικό, προειδοποίησε:

Ο Βορράς έχει φτάσει σε σημείο όπου υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κάποιος να πυροβοληθεί και να σκοτωθεί, διακινδυνεύοντας μια επικίνδυνη κλιμάκωση. Αυτό ακριβώς προβλέπει ότι θα συμβεί ο πόλεμος πληροφοριών της Ρωσίας, και αυτό θα ήθελε να δει η Ρωσία, ελπίζοντας να αποσπάσει την προσοχή της Δύσης από την Ουκρανία».

Ο Μαλίκι πιστεύει ότι ο κύριος λόγος για την κλιμάκωση της έντασης είναι ακριβώς η μεγάλη δυτική διπλωματική προσπάθεια που αποσκοπεί στη βελτίωση των πραγμάτων. Μόλις πριν από λίγους μήνες, το Κοσσυφοπέδιο και η Σερβία κατέληξαν σε συμφωνίες στις Βρυξέλλες και την Οχρίδα που υποτίθεται ότι θα οδηγούσαν στην πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων. Ωστόσο, όπως έδειξαν οι πρόσφατες κλιμακώσεις, αυτή η προσπάθεια βρίσκεται στα πρόθυρα της αποτυχίας όπως πολλές παρόμοιες μέχρι τώρα, και αυτό, όπως αναφέρει ο Maliqi, ακριβώς λόγω της προσέγγισης της Δύσης.

Από το τέλος της αιματηρής διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, με τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου το 2008 ως το τελευταίο κεφάλαιο, η προσέγγιση της Δύσης για την ειρήνευση των Βαλκανίων ήταν να ακολουθήσει το μονοπάτι που ακολούθησε η Δυτική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Πόλεμος!, λέει ο Maliqi.

Εξηγεί ότι ένας βασικός πυλώνας αυτής της προσέγγισης επικεντρώνεται στην πορεία των χωρών προς την ένταξη στην ΕΕ, η οποία υποτίθεται ότι θα δημιουργήσει αλληλεξάρτηση, θα προστατεύσει τα δικαιώματα των εθνοτικών μειονοτήτων και τελικά θα καταστήσει λιγότερο σημαντικά τα σύνορα όπως αυτά μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας. Το 2011, ο υποστηριζόμενος από την ΕΕ διάλογος εξομάλυνσης μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας ξεκίνησε με την υπόθεση ότι η ΕΕ είχε κρίσιμο μοχλό και από τις δύο πλευρές μέσω της πολιτικής της για προϋποθέσεις, κάτι που θα σήμαινε ουσιαστικά ότι η Σερβία θα έπρεπε μια μέρα να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου για να ενταχθεί στην ΕΕ .

Όλες οι συμφωνίες του 2013 και του 2015 προέκυψαν από αυτόν τον διάλογο, ο οποίος, μεταξύ άλλων, έφερε τους βόρειους παράλληλους θεσμούς στο μαντρί του Κοσσυφοπεδίου και αντιπροσώπευε ένα σημαντικό βήμα προς την πλήρη ομαλοποίηση. Οι συμφωνίες προέβλεπαν επίσης ένα επιπλέον επίπεδο αυτονομίας για τους Σέρβους του Κοσσυφοπεδίου μέσω της Κοινότητας Δήμων με Σερβική Πλειοψηφία.

Εκείνη την εποχή, η ΕΕ διέκοψε επ' αόριστον την επέκτασή της στα Δυτικά Βαλκάνια. Είναι δύσκολο να υπερεκτιμηθεί η μη αναστρέψιμη ζημιά και η τοξική δυναμική που έχει θέσει σε κίνηση αυτή η ιστορική απόφαση σε ολόκληρη την περιοχή, λέει.

Ο Maliqi εξηγεί ότι αυτή η απόφαση ενθάρρυνε την αυταρχική ηγεσία, κατέπνιξε την οικονομική ανάπτυξη και άνοιξε το δρόμο για κεφάλαια από αυταρχικές χώρες για να καλύψει τις χρηματοδοτικές ανάγκες και ίσως το πιο σημαντικό, υπονόμευσε την επιρροή της ΕΕ. Πιστεύει ότι οι αμερικανικές διοικήσεις είχαν πολύ μεγαλύτερη επίγνωση των καταστάσεων ως προς τα τρωτά σημεία που δημιουργούνταν και ότι αυτός είναι ο λόγος που προχώρησε η ένταξη στο ΝΑΤΟ στην περιοχή, π.χ. σχετικά με την ένταξη της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, ενώ η ένταξη στην ΕΕ βρίσκεται σε αδιέξοδο.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούσαν τη διαμάχη Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας ως βασικό περιφερειακό ζήτημα και η τρέχουσα κατάσταση επιτρέπει στη Ρωσία να λειτουργεί ως προστάτης των συμφερόντων της Σερβίας και να υπαγορεύει τον γεωπολιτικό της προσανατολισμό. Σύμφωνα με τον Maliqi, η Ρωσία προσπαθούσε ενεργά να υπονομεύσει τις προσπάθειες εξομάλυνσης της Δύσης μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας.

Υπενθύμισε ότι το 2018, με την υποστήριξη της κυβέρνησης Τραμπ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, οι ηγέτες του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας εξέτασαν ακόμη και την ιδέα της ανταλλαγής εδαφών ως λύση. Έτσι, τμήματα του βόρειου Κοσσυφοπεδίου θα προσχωρούσαν στη Σερβία με αντάλλαγμα τμήματα της αλβανοκατοικημένης περιοχής στα νότια της Σερβίας.

Οι προσπάθειες απέτυχαν, κυρίως λόγω των φόβων για επιπτώσεις ντόμινο στην περιοχή, της αντίστασης πολλών ευρωπαϊκών χωρών, κυρίως της Γερμανίας, και της αντιδημοφιλίας του στο Κοσσυφοπέδιο, λέει.

Μετά ήρθε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022.

Το στρατηγικό λάθος της Ρωσίας οδήγησε σε άνοιγμα και τόνισε την επείγουσα επίλυση της διαφοράς μεταξύ Κοσσυφοπεδίου και Σερβίας», αναφέρει, προσθέτοντας ότι οδήγησε στην πρωτοβουλία που κατέληξε στη Βασική Συμφωνία που επιτεύχθηκε τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους.

Η πρόσφατη συμφωνία δεν ήταν η επίτευξη του απώτερου στόχου της αμοιβαίας αναγνώρισης, αλλά ένα βήμα που θα επέτρεπε στο Κοσσυφοπέδιο να ενταχθεί σε πολυμερείς θεσμούς χωρίς να αναγνωρίσει επίσημα τη Σερβία, όπως η Δυτική Γερμανία και η Ανατολική Γερμανία συμφώνησαν να συνυπάρχουν στη διεθνή σκηνή. Σε αντάλλαγμα, το Κοσσυφοπέδιο θα εκπληρώσει τις προηγούμενες υποχρεώσεις του για τα δικαιώματα των Σέρβων εντός του συνταγματικού του πλαισίου.

Ο Maliqi πιστεύει ότι, για να λειτουργήσει η βασική συμφωνία, «θα πρέπει να υπάρχει μια σαφής και συμφωνημένη αλληλουχία γεγονότων για το ποιος κάνει τι και μέχρι πότε».

Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ένα ελάχιστο επίπεδο εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών. σαφή κίνητρα για συμμόρφωση· και ενδιάμεσος με αξιοπιστία και μόχλευση. Καμία από αυτές τις προϋποθέσεις δεν υπήρχε – κάτι που εξηγεί γιατί η συμφωνία καταρρέει ήδη, λέει.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, τίποτα δεν υπονομεύει τη διαδικασία όπως η δυσπιστία μεταξύ των δύο ηγετών του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας.

Και οι δύο φαίνονται να πιστεύουν πραγματικά ότι ο άλλος θέλει να ξεκινήσει έναν πόλεμο και συμμετέχουν σε ένα «παιχνίδι δειλού», προσπαθώντας να παγιδεύσουν τον άλλον σε μια πορεία αντιπαράθεσης με το ΝΑΤΟ στο βορρά, λέει.

Ο Μαλίκι κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Βούτσιτς, ο οποίος αντιμετωπίζει εβδομαδιαίες διαμαρτυρίες, έχει σαφές συμφέρον να αποφύγει οποιαδήποτε απόφαση για το Κοσσυφοπέδιο και την αποτυχία της συμφωνίας, αλλά μόνο εάν η Δύση δεν τον δει ως τον μοναδικό ένοχο. Πιστεύει ότι ο Βούτσιτς είναι κατάλληλος για τις εντάσεις στο Βορρά, επειδή «η κρίση ασφαλείας βοηθά να καταπνίξουν τις εγχώριες διαμαρτυρίες και δημιουργεί εμπόδιο στη συνέχιση του διαλόγου».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «πραγματικός στόχος για τη Σερβία παραμένει είτε το status quo είτε οι εθνοτικές διαιρέσεις, γι' αυτό οι Σέρβοι εγκατέλειψαν τους θεσμούς μόνο στο βορρά και όχι στο νότο, όπου ζει η πλειοψηφία των Σέρβων.

Η στρατηγική του Κούρτι να ανταγωνίζεται τους φίλους και τους συμμάχους του Κοσσυφοπεδίου σε μια κρίσιμη στιγμή έχει μπερδέψει πολλούς. Δεν πιστεύει σε καμία από τις δυτικές εγγυήσεις; Δίνει προτεραιότητα στην εσωτερική πολιτική, όπου η JSO είναι μια πολύ αντιδημοφιλής ιδέα και οι αστυνομικές ενέργειες στο βορρά είναι καλές για βαθμολογίες; Πιστεύει πραγματικά ότι μπορεί να αλλάξει με δύναμη την πραγματικότητα στο έδαφος στο Βορρά; Έχει στο μυαλό του κάποιο άλλο, μεγαλύτερο παιχνίδι;» ρωτάει ο Maliqi.

Δηλώνει ότι όλα τα παραπάνω μπορεί να ισχύουν, αλλά ότι, σε κάθε περίπτωση, η στρατηγική του «έθεσε το Κοσσυφοπέδιο σε μια πορεία απομόνωσης από τη Δύση και να μοιράζεται την ευθύνη με τον Βούτσιτς, κάτι που δεν θα φέρει κανένα καλό».

Είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα συμβεί στη συνέχεια. Υπάρχουν πιθανώς περισσότερα επεισόδια ελεγχόμενης βίας. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι το σημερινό status quo στον βορρά, όπου κανείς δεν έχει τον πλήρη έλεγχο, δεν μπορεί πλέον να διατηρηθεί», κατέληξε ο Maliqi.
.