По седум години релативно смиреност, во Сирија повторно се разгореа конфликти. Армијата лојална на владата во Дамаск во првите неколку дена беше во целосен неред и се соочи со серија неочекувани порази на прв поглед. Алепо, вториот по големина град во земјата, беше изгубен практично без борба.

Слична судбина имаа и голем број други населени места во истоимената провинција, како и во областите Хама и Идлиб. Има информации дека судирите се обновени во провинцијата Деир ез-Зор, каде што американската авијација наводно ги нападнала владините сили кои се судриле со локалните курдски милиции.

Тешко дека ќе најдете земја на планетата во која живеат толку непријателски верски и религиозни групи како Сирија. Религиозната и етничката разновидност е коренот на конфликтот што започна пред 13 години, но кој тешко дека би ескалирал до толкава мера, доколку не била интервенцијата на Западот и монархиите на заливот, богати со нафта.

Околу 60 отсто од населението во Сирија се сунитски муслимани, а околу 15 отсто се алавити, верска заедница која го наследува либералниот ислам близок до шиитските принципи.

Претседателот Башар ал Асад им припаѓа на алавитите, а повеќето државни и воени лидери доаѓаат од таму. Околу 10 проценти од сириското население се христијани, главно сојузници на алавитите, приближно исто толку курди, три проценти се специфична муслиманска верска секта, друзите итн.

Двегодишното масовно востание, губењето на контролата над поголемиот дел од територијата, масовните дезертирања во армијата и полицијата и бегството на истакнати личности како премиерот Ријад Хиџаб, сериозно го потресоа режимот на претседателот Башар ал Асад. И покрај сè, неговото соборување се покажа невозможно без директно мешање однадвор.

Каде погреши Русија и до крај не му се спротивстави на Западот?

Во меѓувреме водечките земји на НАТО се откажуваат од нападот врз силите на Асад во последен момент, откако рускиот претседател Владимир Путин го испрати носачот на авиони „Адмирал Кузњецов“ во поморската база Тартус и распореди силни сили за противвоздушна одбрана со задача да уништуваат авиони и ракети на НАТО во Сирија.

Откако во 2015 година се распадна хетерогената опозиција против Асад и на територијата на Сирија и соседен Ирак беше формирана озлогласената Исламска држава, Русија, на покана на владата во Дамаск, презеде воена интервенција, чија активна фаза ќе трае до крајот на 2017 година.

Покрај ИД, Русите не ја поштедија ниту проамериканската сириска опозиција. Во моментот кога ја имаа целосната иницијатива, Русија и Сирија одлучија делумно да го замрзнат конфликтот. И покрај суштински брилијантната руска антитерористичка операција, сегашната ситуација покажува дека Русија и владата во Дамаск направија стратешка политичка грешка со замрзнување на конфликтот, од една страна толерирајќи ја американската окупација на сириските нафтени извори, а од друга страна согласувајќи се со Турција за окупацијата на Северна Сирија.

Формалните причини зошто турската армија потоа влезе во Сирија беше да ги заштити Курдите, на кои претседателот Асад им даде широка автономија кога започна граѓанската војна. Одредени курдски фракции, веројатно под влијание на САД, сега станаа отворени противници на владата во Дамаск, без оглед на нивното заколнато непријателство кон Турција.

Турција, регионален играч на двете страни во Сирија?

Освен што им се спротивстави на Курдите во Сирија, Турција го прошири и своето политичко влијание. Протурските милиции ја обединија таканаречената сириска национална армија, активно ги обучуваа, ги снабдуваа со муниција, тешко оружје, оклопни возила М113 од американско производство итн.

Причините за распадот на некои единици на армијата на Асад во првата недела од конфликтот се повеќекратни. Военото раководство во Дамаск не само што ја потцени силата на противникот, туку се чини дека „спиеше“ во изминатите седум години во однос на прилагодувањето на новите услови на водење војна, пред сè употребата на беспилотни летала и средства за противелектронско војување. 

Токму со овие средства беше парализирана врската на сириската армија, што заедно со масовните удари на беспилотни летала камикази доведе до паника и масовно бегство од одбранбените линии.

Одредени руски медиуми објавија дека екстремистите биле обучени за употреба на дронови и електронско војување од оперативци на украинската воена служба ГУР.

Војната во Сирија ќе ја принуди Русија за мир во Украина?

Покрај чисто воените причини, постојат и голем број политички причини кои доведоа до првично растурање на силите на Асад. Прво, поради потребите на војната во Украина, Русија значително го намали својот контингент во Сирија, што беше проследено со контроверзни кадровски решенија.

Во мај, генерал Сергеј Кисељ беше назначен за командант на контингентот, обвинет дека направил огромни грешки командувајќи со првата тенковска армија во февруари 2022 година за време на операциите во регионот Харков. Информацијата дека е разрешен пред три дена ја објавија голем број руски извори, но тоа засега не е официјално потврдено.

Покрај значително помалиот руски контингент во Сирија, веќе ја нема ниту групата Вагнер. Освен Вагнер, сириската влада во овој момент не може ни да смета на поддршката на друга група, чиј придонес беше непроценлив – Хезболах, кој сега е преокупиран со конфликтот со Израел, пишува Политика.

Шиитските милиции кои им пријдоа на помош од Ирак, без оглед на нивното искуство во војната против Исламската држава, тешко можат да се споредат со Хезболах и Вагнер по нивната ефикасност. На сето тоа треба да се додаде и заладувањето на односите меѓу Дамаск и Техеран, кој заедно со Русија е единствениот сојузник на Сирија во претходните конфликти.

Минатата година Сирија почна да ги обновува односите со Саудиска Арабија и ОАЕ, кои де факто ги оддалечија од Иран.

Сепак, дека Иран е подготвен позитивно да одговори на барањата на сириската влада укажува и вонредната посета на Дамаск на министерот за надворешни работи Абаз Аракчи. Но, Техеран тешко дека ќе го заборави флертувањето на Дамаск со нивните регионални ривали од Саудиска Арабија и ОАЕ, па веројатно ќе ја условат нивната поддршка со политички инструменти кои трајно ќе го зајакнат нивното присуство во Сирија.

Без разлика на преокупацијата со војната со Украина, Русија нема да се откаже од поддршката за Башар ал Асад, во која вложи многу во последните децении. Има и такви кои веруваат дека новата тешка ситуација во Сирија ќе ја доближи Русија до преговори со Украина.