БРНЗ: Корупцијата е рак што ги јаде темелите на ова општество, мора да се искорени заради младите и нивната иднина

Фото: Амбасада на САД

Земјата да  остане на неопходните потреби за стабилна демократија, силна економија, отфрлање на корупцијата и независно судство, за да се обезбеди иднина на младите генерации,  изјави американската амбасадорка Кејт Мари Брнс, во интервју за косовскиот портал Телеграфи.

Амбасадорката во интервјуто објавено и на сајтот на Американската амбасада во Скопје, зборува што е потребно да се направи за да се воспостави независно судство и да се спречи високата корупција, и потсетува на силните и позитивни односи межу двете земји во послдните три децении и дека се надева дека ќе се зајакне партнерството.

Телеграфи: Дали промената на владата во САД ќе влијае на надворешната политика и позициите на САД кон Северна Македонија?

Амбасадорка Бирнс: Прво, сакам да ви се заблагодарам за можноста да се разговарам со вас. Постојат многу важни прашања за дискусија и ги ценам вашите прашања.

Ова е критично време за Северна Македонија. Земјата е подготвена да ги отвори разговорите за пристапување во ЕУ, и официјално е членка на НАТО веќе скоро една година и сето тоа се одвива во контекст на невидена глобална пандемија. Клучот сега е да се осигура дека Северна Македонија продолжува да оди напред по својот евроатлантски пат.

Додека тековната коронакриза природно зафаќа голем опсег, важно е да се одржи целокупниот интензитет и да се фокусираме на другите итни потреби на оваа земја: да се изгради стабилна демократија со силна економија изградена врз основа на отфрлена корупцијата што дава можности и надеж за следната генерација

Во однос на нашата неодамнешна промена на администрацијата, мислам дека е важно да се запамети дека САД уживаа силни и позитивни односи со вашата земја во текот на три децении. Постојат сите причини да се очекува нашето силно ниво на ангажман да продолжи, и навистина да се продлабочи, под администрацијата на Бајден-Харис. Имаме заеднички интереси и заеднички цели и се надевам дека ќе продолжиме да работиме заедно за проширување и зајакнување на нашето партнерство.

Телеграфи: Како САД ја оценуваат борбата на Северна Македонија со глобалната пандемија од ковид-19?

Амбасадорка Бирнс: Оваа пандемија е необележана територија за сите нас – никој од нас не го предвиде обемот или големината на загубите и предизвиците со кои сè уште, се соочуваме.

Јас изјавив многу пати – колку што можам почесто – колку сме импресионирани од начинот на кој одговори оваа земја, а особено вашите здравствени работници. И населението се покажа како импресивно флексибилно пред овие огромни предизвици.

Ова не беше лесно, знам. Сите наши земји се обидоа да откријат како да се даде приоритет на заштитата на здравјето на јавноста, истовремено знаејќи и за штетата што оваа криза им ја нанесува на егзистенцијата на луѓето.

Борбата против ширењето на ковид вклучува тешки одлуки и тешки жртви: привремено затворање на многу деловни активности, особено оние поврзани со угостителската индустрија; промена кон онлајн школување, со свои директни и индиректни последици; драматично и често болно ограничување на нашите контакти со семејството и пријателите; многу часови поминати во заклучување во некои од најлошите моменти на вирусот; се само неколку да ги споменам. Предизвиците не се завршени, но можам да кажам со сета искреност дека ќе застанеме покрај вас како партнер додека заедно ја издржуваме оваа бура.

За да помогнат во ублажување на ефектите од оваа пандемија, Соединетите држави обезбедија над 6,7 милиони долари помош за Северна Македонија, фокусирани на итно олеснување на пандемијата, економско и социјално закрепнување и подготовки за процесот на вакцинација. Ова се додава на врвот на две децении и 11,5 милиони американски долари во инвестиции од САД за да се помогне во зајакнувањето на здравствениот систем во вашата земја за да се подготвиме токму за ваква криза. Научивме многу од нашето партнерство за важноста на здравствената безбедност како дел од нашите стратешки односи со Северна Македонија.

Телеграфи: Според САД, кои се конкретните чекори што Северна Македонија треба да ги преземе за независно судство?

Амбасадорка Бирнс: Откако се приклучи на НАТО и сега е подготвена да ги започне преговорите за пристапување во ЕУ, Северна Македонија треба да биде подготвена за уште поголем надзор, особено на нејзините активности за зајакнување и зачувување на владеењето на правото и за обезбедување непристрасна и аполитичка правда.

Реформата на секторот правда е несомнено критичен чекор кон членството во ЕУ. Дури и ЕУ да го оставиме на страна за момент, независно, непристрасно и непартиско судство е клучен елемент во секоја одговорна демократија. Соодветно на тоа, реформата на секторот правда е од суштинско значење за создавање на поправедно и пофер општество со силен приватен сектор што обезбедува економски можности и стимулации за инвестирање и создавање.

За ова е потребно силно лидерство и примерно водење. Највисоките нивоа на судството – Судскиот совет и Врховниот суд – како и судиите и обвинителите сите мора да ги постават стандардите со моделирање на највисоки нивоа на етички вредности, со професионални здруженија овластени да обезбедат почитување на овие вредности.

Ова е напорна работа и бара не само темелни реформи, туку и постојана грижа и внимание. Исто така, треба да има доволно ресурси, бидејќи не постои можност за вистинска независност без финансиска независност. Ова значи дека судството мора да има доволен човечки капитал, технологија и капацитети за ефикасно да ја извршува својата работа.

Особено дигитализацијата стана сè поважна за фер и ефикасно спроведување на правдата и одговорното судство. И тука потенцирам фер и ефикасност. Се  вели, одложувањето на правдата ја негира правдата, и треба да се обезбеди дека случаите нема да траат со години, без соодветно да се испитуваат и гонат, што е од суштинско значење не само за да се обезбеди правичност, туку за да се изгради вербата и довербата на јавноста во владеењето на правото.

Сè уште постои перцепција дека просечна личност е подложна на побрзи казни за прекршоци (сепак е оставена во корумпиран систем), додека за оние кои се на доволно висока позиција, добро поврзани или имаат пари, се применува различен стандард на правда. Во најдобар случај, ова создава разлики и незадоволства и промовира понатамошно иселување на талентирани луѓе кои бараат можности на друго место; во најлош случај тоа предизвикува реакција и дава покана за популизам и демагогија што доведува до понатамошна ерозија на граѓанските вредности.

Телеграфи: За односите на Северна Македонија и Бугарија, дали мислите дека има светлина на крајот од тунелот? Каде гледате решение и кога?

Амбасадорка Бирнс: Уверени сме дека ова прашање ќе се реши во наредните месеци преку континуиран дијалог. Сите ние сме дел од семејството на НАТО и како такви сите имаат голем интерес да се погрижат оваа состојба да не се засили и да не се продолжи доцнењето во започнувањето на пристапните преговори.

Се разбира, САД беа многу разочарани од одлуката на Бугарија да го блокира почетокот на разговорите, но и Соединетите држави и Бугарија силно ја поддржаа евро-атлантската интеграција на Западен Балкан, а пристапувањето на Северна Македонија во ЕУ останува во нашиот заеднички интерес.

Во следните недели ќе продолжиме да ги охрабруваме двете страни да се движат напред, така што разговорите за членство на Северна Македонија во ЕУ ќе можат да се размрдаат. Ние исто така ќе продолжиме да апелираме дека резолуциите за сите отворени билатерални прашања треба да се случуваат надвор и одделно од процесот на пристапување кон ЕУ.

Во меѓувреме, важно е владите на двете земји да продолжат да демонстрираат вистинско лидерство и да го решат ова прашање во истиот дух на конструктивен компромис што го карактеризираше договорот меѓу Грција и Северна Македонија. Ова е време за градење мостови и оттргнување од загреаната реторика, несоодветна на сојузниците.

Телеграфи: Според вас, на кои приоритети треба да се фокусираат земјата и граѓаните на Северна Македонија во 2021 година?

Амбасадорка Бирнс: Единствениот приоритет што треба да ги мотивира сите низ целата земја е потребата да се фокусираат на создавање средина што создава можности за младите, кои се иднината на оваа земја, но сепак емигрираат на загрижувачки нивоа.

Кога зборувам со младите низ целата земја, што е еден од најинспиративните делови на оваа работа, постојано ме привлекува нивната иницијатива, интелект, погон и ветување. Тие се амбициозни и сакаат не само да успеат лично, туку да дадат и опиплив придонес за нивното општество. И единственото најголемо нешто што им го одзема овој дух е ендемската корупција.

Борбата против корупцијата не е крајна цел само по себе. Наместо тоа, тоа е предуслов за постигнување на целите. Корупција – без разлика дали станува збор за висок функционер кој бара нешто за возврат, локален службеник кој бара мито за да обезбеди суштинска услуга, службеник за спроведување на законот удира возач за пари за измислена повреда, наградување на неквалификуван пријател со високо платена владината позиција, па дури и ситното очекување на мала исплата за да влезете во вистинското училиште или болница – е рак што ги јаде темелите на општеството.

И, да бидеме искрени – извештаите за точно овој вид на однесување се слушаат низ целата земја. Ова однесување и неговата толеранција од страна на владата и општата популација истовремено ја нарушува вербата на луѓето во демократијата, ја намалуваат иновативноста и креативноста, го попречуваат економскиот раст, го попречуваат напредокот и на крајот им го негираат достоинството на луѓето. Исто така, се создаваат пукнатини кои надворешните и внатрешните малигни влијанија ги користат како влезни точки, за да шират раздор и очај. Каде што реформите и политиките се софтвер, корупцијата е вирус во оперативниот систем. Борбата против корупцијата не е само прашање на добро управување, туку и на основна самоодбрана.

Сè започнува со отчетност. Владата – од највисок до највисок службеник до најлокален бирократ, мора да се стреми кон највисоки етички стандарди. Политичките партии треба да се осигурат дека моделираат правилно однесување и не се само „подобри од следниот најлош човек“. Тие треба да работат на борба против тоа од врвот до дното во рамките на нивните партии и местата каде што се избрани и да му дозволат на судството да ги гони случаите без политичко мешање.

Само ако им покажеме на следните генерации дека никој не е над законот и дека системот е фер, тие ќе имаат доверба да инвестираат во својата иднина тука, наместо да бараат во странство подобри можности.

Значи, ако имам една порака, таа е дека секој треба да го сфати овој проблем многу, многу сериозно. Само заедно, колективно, можеме да ја отстраниме оваа пречка од патот кон идинаната на Северна Македонија и да ја прошириме кон вербата  младите на оваа земја за подобро и попросперитетно утре.

Почитуван читателу,

Нашиот пристап до веб содржините е бесплатен, затоа што веруваме во еднаквост при информирањето, без оглед дали некој може да плати или не. Затоа, за да продолжиме со нашата работа, бараме поддршка од нашата заедница на читатели со финансиско поддржување на Слободен печат. Станете член на Слободен печат за да ги помогнете капацитетите кои ќе ни овозможат долгорочна и квалитетна испорака на информации и ЗАЕДНО да обезбедиме слободен и независен глас кој ќе биде СЕКОГАШ НА СТРАНАТА НА НАРОДОТ.

ПОДДРЖЕТЕ ГО СЛОБОДЕН ПЕЧАТ.
СО ПОЧЕТНА СУМА ОД 60 ДЕНАРИ

Видео на денот